- یا ارتباط پیامبر اکرم(ص) بعد از رحلتش با این دنیا قطع شده است؟
- آیا پیامبر به مرگ طبیعی از دنیا رفته یا شهید شده است؟
- نگاهی به ویژگی های اخلاقی امام حسن مجتبی (ع)
- اهمیت فوق العاده صلوات بر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله
- صلوات کلید استجابت دعا
- اعتراف خلفا به حقانیت حضرت علی(ع)
- پیامبر(ص)در حدیث قرطاس چه می خواست بنویسد؟
- یا ارتباط پیامبر اکرم(ص) بعد از رحلتش با این دنیا قطع شده است؟
- عصمت پیامبر اکرم(ص) و دیگر پیامبران(ع)
- آیا پیامبر به مرگ طبیعی از دنیا رفته یا شهید شده است؟
در مورد نام گذاري فرزندان اميرالمومنين علي(ع) به نام خلفا توجهتان را به چند پاسخ اجمالي و تفصيلي جلب مي‌كنيم:
پاسخهاي اجمالي
نام گذاري به نام ابوبکر:
اولاً: اگر قرار بود كه امير مؤمنان عليه السلام نام فرزندش را ابوبكر بگذارد، از نام اصلى او (عبد الكعبه، عتيق، عبد الله و... با اختلافى كه وجود دارد) انتخاب مى‌كرد نه از كنيه او؛
ثانيا: ابوبكر كنيه فرزند علي عليه السلام بوده و انتخاب كنيه براى افراد در انحصار پدر فرزند نمى‌باشد؛ بلكه خود شخص با توجه به وقايعى كه در زندگي‌اش اتفاق مى‌افتاد كنيه‌اش را انتخاب مى‌كرد.
ثالثاً: بنابر قولى، نام اين فرزند را امير مؤمنان عليه السلام، عبد اللّه گذارد كه در كربلا سنّش 25 سال بوده است.
ابو الفرج اصفهانى مى نويسد:
قتل عبد الله بن علي بن أبي طالب، و هو ابن خمس و عشرين سنه ولا عقب له.
عبد الله بن علي 25 ساله بود كه در كربلا به شهادت رسيد و نسلی نداشت.(الاصفهاني، أبو الفرج علي بن الحسين (متوفاي356)، مقاتل الطالبيين، ج 1، ص 22)
نام گذاري به نام عمر:
اولاً: يكى از عادات عمر تغيير نام افراد بود و بر اساس اظهار مورخان شخص عمر اين نام را بر او گذارد و به اين نام نيز معروف شد.
بلاذرى در انساب الأشراف مى‌نويسد:
وكان عمر بن الخطاب سمّى عمر بن عليّ بإسمه.
عمر بن خطاب، فرزند علي را از نام خويش، «عمر» نامگذارى كرد. (البلاذري، أحمد بن يحيى بن جابر (متوفاي279هـ)، أنساب الأشراف، ج 1، ص 297)
ذهبى در سير اعلام النبلاء مى‌نويسد:
ومولده في أيام عمر. فعمر سماه باسمه.
در زمان عمر متولد شد و عمر، نام خودش را براى وى انتخاب كرد. (الذهبي، شمس الدين محمد بن أحمد بن عثمان، (متوفاي748هـ)، سير أعلام النبلاء، ج 4، ص 134، تحقيق: شعيب الأرناؤوط، محمد نعيم العرقسوسي، ناشر: مؤسسه الرساله - بيروت، الطبعه: التاسعه، 1413هـ).
عمر بن الخطاب، اسم افراد ديگرى را نيز در تاريخ تغيير داده است كه ما فقط به سه مورد اشاره مى‌كنيم:
1. إبراهيم بن الحارث بـه عبد الرحمن.
عبد الرحمن بن الحارث.... كان أبوه سماه إبراهيم فغيّر عمر اسمه.
پدرش اسم او را ابراهيم گذاشته بود؛ ولى عمر آن را تغيير داد و عبد الرحمن گذاشت. (العسقلاني الشافعي، أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل (متوفاي852هـ)، الإصابه في تمييز الصحابه، ج 5، ص 29، تحقيق: علي محمد البجاوي، ناشر: دار الجيل - بيروت، الطبعه: الأولى، 1412 – 1992)
2. الأجدع أبى مسروق بـه عبد الرحمن.
الأجدع بن مالك بن أميه الهمداني الوادعي... فسماه عمر عبد الرحمن.
عمر بن الخطاب، اسم اجدع بن مالك را تغيير داد و عبد الرحمن گذاشت. (العسقلاني الشافعي، أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل (متوفاي852هـ)، الإصابه في تمييز الصحابه، ج 1، ص 186، رقم: 425، تحقيق: علي محمد البجاوي، ناشر: دار الجيل - بيروت، الطبعه: الأولى، 1412 – 1992)
3. ثعلبه بن سعد به معلي:
وكان إسم المعلى ثعلبه، فسماه عمر بن الخطاب المعلى.
نام معلي، ثعلبه بود كه عمر آن را تغيير داد و معلي گذاشت. (الصحاري العوتبي، أبو المنذر سلمه بن مسلم بن إبراهيم (متوفاي: 511هـ)، الأنساب، ج 1، ص 250)
ثانياً: ابن حجر در كتاب الاصابه، باب «ذكر من اسمه عمر»، بيست و يك نفر از صحابه را نام مى‌برد كه اسمشان عمر بوده است.
1. عمر بن الحكم السلمي؛ 2. عمر بن الحكم البهزي؛ 3 . عمر بن سعد ابوكبشه الأنماري؛ 4. عمر بن سعيد بن مالك؛ 5. عمر بن سفيان بن عبد الأسد؛ 6. عمر بن ابوسلمه بن عبد الأسد؛ 7. عمر بن عكرمه بن ابوجهل؛ 8. عمر بن عمرو الليثي؛ 9. عمر بن عمير بن عدي؛ 10. عمر بن عمير غير منسوب؛ 11. عمر بن عوف النخعي؛ 12. عمر بن لاحق؛ 13. عمر بن مالك؛ 14. عمر بن معاويه الغاضري؛ 15. عمر بن وهب الثقفي؛ 16. عمر بن يزيد الكعبي؛ 17. عمر الأسلمي؛ 18. عمر الجمعي؛ 19. عمر الخثعمي؛ 20. عمر اليماني. 21. عمر بن الخطاب.
(العسقلاني، أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل الشافعي، الإصابه في تمييز الصحابه، ج4، ص587 ـ 597، تحقيق: علي محمد البجاوي، ناشر: دار الجيل - بيروت، الطبعه: الأولى، 1412 – 1992)
آيا اين نام گذاري‌ها همه به خاطر علاقه به خليفه دوم بوده؟!.
اسم عمر یکی از رایجترین نامها در بین عرب بوده و اختصاص به خلیفه ی دوم نداشته تا هر کس نام فرزندش را عمر گذاشت ، اشاره به او تلقّی شود. مثلاً اسم ابن ملجم ، عبد الرحمن بود ؛ آیا به صرف اینکه او علی (ع) را شهید نمود ، باید اسم عبدالرحمن را هم کنار بگذاریم؟ در زمان ائمه (ع) این اسامی ابداً کسی را به یاد خلفا نمی انداخت ، لذا استفاده از آن اسامی نیز تبلیغ خلفا محسوب نمی شد؛ امّا اکنون در میان شیعیان این اسمها برای خلفا عَلم شده اند. لذا هر که این اسامی را می شنود به یاد آنها می افتد.
نام گذاري به نام عثمان:
اولاً: نام گذارى به عثمان، نه به جهت همنامى با خليفه سوم و يا علاقه به او است؛ بلكه همانگونه كه امام عليه السلام فرموده، به خاطر علاقه به عثمان بن مظعون صحابه گرامي پيامبر اين نام را انتخاب كرده است.
إنّما سمّيته بإسم أخي عثمان بن مظعون. فرزندم را به نام برادرم عثمان بن مظعون ناميدم. (الاصفهاني، أبو الفرج علي بن الحسين (متوفاي356)، مقاتل الطالبيين، ج 1، ص 23)
عثمان بن مظعون محبوب دل پيامبر و اميرالمومنين بود. اين عثمان کسي است که پيامبر خدا پس از مرگ او بدن او را بوسيد و اين نشانگر محبت بسيار زياد پيامبر نسبت به اوست. حضرت امام صادق (ع) فرمود: ان رسول الله قبل عثمان بن مظعون بعد موته،( وسائل الشيعه، 20 مجلدي اسلاميه، ج 2، ص 934، کتاب الطهاره، ابواب غسل الميت باب 5، ح اول، باب جواز، تقبيل الميت) « پيامبر خدا عثمان بن مظعون را بعد از وفاتش بوسيد». اين حديث، نشان مي‌دهد که چه قدر اين شخص عزيز بوده و به خاطر همين هم اميرالمومنين نام فرزندش را عثمان گذاشت.
ثانياً: ابن حجر عسقلانى بيست و شش نفر از صحابه را ذكر مى‌كند كه نامشان عثمان بوده است، آيا مى‌شود گفت: همه اين نام گذاري‌ها چه پيش و چه پس از خليفه سوم به خاطر او بوده است. یقیناً چنین نبوده ؛ بلکه عثمان نیز از اسامی رایج بین عرب بوده است.
1. عثمان بن ابوجهم الأسلمي؛ 2. عثمان بن حكيم بن ابوالأوقص؛ 3. عثمان بن حميد بن زهير بن الحارث؛ 4. عثمان بن حنيف بالمهمله؛ 5. عثمان بن ربيعه بن أهبان؛ 6. عثمان بن ربيعه الثقفي؛ 7. عثمان بن سعيد بن أحمر؛ 8. عثمان بن شماس بن الشريد؛ 9. عثمان بن طلحه بن ابوطلحه؛ 10. عثمان بن ابوالعاص؛ 11. عثمان بن عامر بن عمرو؛ 12. عثمان بن عامر بن معتب؛ 13. عثمان بن عبد غنم؛ 14. عثمان بن عبيد الله بن عثمان؛ 15. عثمان بن عثمان بن الشريد؛ 16. عثمان بن عثمان الثقفي؛ 17. عثمان بن عمرو بن رفاعه؛ 18. عثمان بن عمرو الأنصاري؛ 19. عثمان بن عمرو بن الجموح؛ 20. عثمان بن قيس بن ابوالعاص؛ 21. عثمان بن مظعون؛ 22. عثمان بن معاذ بن عثمان؛ 23. عثمان بن نوفل زعم؛ 24 . عثمان بن وهب المخزومي؛ 25. عثمان الجهني؛ 26. عثمان بن عفان.
(العسقلاني، أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل الشافعي، الإصابه في تمييز الصحابه، ج 4، ص 447 ـ 463، تحقيق: علي محمد البجاوي، ناشر: دار الجيل - بيروت، الطبعه: الأولى، 1412 – 1992)
پاسخ هاي تفصيلي
1. هيچ اسمى (غير از نام‌هاى خداوند بارى تعالي) انحصارى نيست كه مختص يك نفر باشد؛ بلكه گاهى يك اسم براى افراد زيادى انتخاب مى‌شد كه با همان نام هم شناخته مى‌شدند و هيچ محدوديتى در اين زمينه در بين اقوام و ملل وجود نداشته است؛ بنابراين، نام‌هايى از قبيل ابوبكر و عمر و عثمان از نام‌هاى مرسومى بوده است كه بسيارى از مردم زمان پيامبر و ياران واصحاب آن حضرت، و نيز ياران و دوستان و اصحاب امامان شيعه به همين نامها معروف و مشهور بوده‌اند، مانند:
أبوبكر حضرمي، ابوبكر بن ابوسمّاك، ابوبكر عياش و ابوبكر بن محمد از اصحاب امام باقر و صادق عليهما السلام.
عمر بن عبد اللّه ثقفى، عمر بن قيس، عمر بن معمر از اصحاب امام باقر عليه السلام. و عمر بن أبان، عمر بن أبان كلبي، عمر بن ابوحفص، عمر بن ابوشعبه، عمر بن اذينه، عمر بن براء، عمر بن حفص، عمر بن حنظله، عمر بن سلمه و... از اصحاب امام صادق عليه السلام.
عثمان اعمى بصرى، عثمان جبله و عثمان بن زياد از اصحاب امام باقر عليه السلام، و عثمان اصبهانى، عثمان بن يزيد، عثمان نوا، از اصحاب امام صادق عليه السلام.
2. شکى نيست که شيعيان از يزيد بن معاويه و اعمال زشت او تنفر شديدى داشته و دارند؛ ولى در عين حال مى‌بينيم که در بين شيعيان و اصحاب ائمه عليهم السلام کسانى بوده‌اند كه نام شان يزيد بوده است؛ مانند:
يزيد بن حاتم از اصحاب امام سجاد عليه السلام. يزيد بن عبد الملك، يزيد صائغ، يزيد كناسى از اصحاب امام باقر عليه السلام؛ يزيد الشعر، يزيد بن خليفه، يزيد بن خليل، يزيد بن عمر بن طلحه، يزيد بن فرقد، يزيد مولى حكم از اصحاب امام صادق عليه السلام.
حتى يکى از اصحاب امام صادق عليه السلام، نامش شمر بن يزيد بوده است.
(الأردبيلي الغروي، محمد بن علي (متوفاي1101هـ)، جامع الرواه وإزاحه الاشتباهات عن الطرق والاسناد، ج 1 ص 402، ناشر: مكتبه المحمدي).
آيا اين نام گذاري‌ها مى‌تواند دليل بر محبوبيت يزيد بن معاويه نزد ائمّه و شيعيان آنان باشد؟ یقیناً چنین نبوده.
3. نامگذارى فرزندان روى علاقه پدر و مادر به افراد و شخصيت‌ها صورت نمى‌گرفت وگرنه بايد همه مسلمانان، نام فرزندان خود را به نام رسول اكرم صلى الله عليه وآله نامگذارى مى‌كردند.
اگر نامگذارى به خاطر ابراز محبت به شخصيت‌ها بود، چرا خليفه دوم به سراسر ممالك اسلامى بخشنامه كرد كه كسى حق ندارد فرزندش را به نام رسول خدا صلى الله عليه وآله نامگذارى كند؟
ابن بطال و ابن حجر در شرحشان بر صحيح بخارى مى‌نويسند:
كتب عمر إلى أهل الكوفه الا تسموا أحدًا باسم نبى.
(إبن بطال البكري القرطبي، أبو الحسن علي بن خلف بن عبد الملك (متوفاي449هـ)، شرح صحيح البخاري، ج 9، ص 344، تحقيق: أبو تميم ياسر بن إبراهيم، ناشر: مكتبه الرشد - السعوديه / الرياض، الطبعه: الثانيه، 1423هـ - 2003م؛ العسقلاني الشافعي، أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل (متوفاي852 هـ)، فتح الباري شرح صحيح البخاري، ج 10، ص 572، تحقيق: محب الدين الخطيب، ناشر: دار المعرفه – بيروت).
عينى در عمده القارى نيز مانند همين مطلب را نقل مي کند. (العيني، بدر الدين محمود بن أحمد (متوفاي 855هـ)، عمده القاري شرح صحيح البخاري، ج 15، ص 39، ناشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت).
4. بنا به نقل شيخ مفيد نام يكى از فرزندان امام مجتبى عليه السلام عَمرو بوده است، آيا مى شود گفت: كه اين نامگذارى به خاطر همنامى با اسم عَمرو بن عَبدود و يا عمرو بن هشام (ابوجهل) بوده است؟
(الشيخ المفيد، محمد بن محمد بن النعمان ابن المعلم أبي عبد الله العكبري، البغدادي (متوفاي413 هـ)، الإرشاد في معرفه حجج الله علي العباد، ج 2، ص 20، باب ذكر ولد الحسن بن علي عليهما ، تحقيق: مؤسسة آل البيت عليهم السلام لتحقيق التراث، ناشر: دار المفيد للطباعه والنشر والتوزيع - بيروت - لبنان، الطبعه: الثانيه، 1414هـ - 1993 م).
5. با توجه به مطالبي که عرض شد متوجه شديد که نام ابوبکر، عمر، عثمان، يزيد و... نام عمومي و مربوط به عموم است و نام اختصاصي نيست. چنين نيست که نام ابوبکر متعلق به ابوبکر و مختص او باشد بلکه اين نام يک نام عربي است و نام خوبي هم هست و مردم عرب آن را انتخاب مي کردند. پس اين نام ها، مربوط به اين اشخاص نيست بلکه مربوط به مردم عرب است. هزاران نفر به اين نام ها ناميده شده اند و هزاران نفر هم ناميده خواهند شد. فرض کنيد که نام کسي حسين است مانند صدام حسين، آيا مي توانيم بگوييم که چون صدام حسين دشمن ماست، پس نام حسين را براي بچه هاي خودمان انتخاب نمي کنيم؟! نمي توانيم چنين بکنيم چون نام حسين يک نام عربي زيبا است و مربوط به همه است و هر کس خواست مي تواند آن را براي بچه اش انتخاب بکند. گر چه صدام حسين دشمن ماست ولي اين اسم مال او نيست بلکه مال همه است. کلمه ابوبکر، عمر، عثمان و يزيد هم اينچنين است. اين نام ها مال آنها نيستند بلکه مال همه هست. ممکن است دشمن تو نامش محمد باشد آيا شما از نام محمد متنفر مي شويد؟! آيا نام محمد را براي بچه ات انتخاب نمي کني؟! قطعا انتخاب مي کني چون اين نام مال اين دشمن نيست بلکه مربوط به همه است. هيچ اسمي اختصاص به کسي ندارد انتخاب هر اسمي براي انسان آزاد است و هر کس خواست مي تواند انتخاب بکند مگر اينکه اسمي در يك زماني ميان مردم منفور بشود که در اين صورت به طور متعارف مردم از آن دوري مي کنند. اما در آن روزگار هنوز اين نامها منفور نشده بود و عموم مردم از آنها استفاده مي‌کردند. لذا بر اين اساس، نمي توان گفت که علي (ع) به خاطر دوستي با خلفا نام برخي بچه هايش را به نام خلفا گذاشته است.
منبع: پرسمان دانشجوی-وهابیت